Τήλος: Ταξίδι σε ένα ζωντανό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας!

Η Τήλος, ένα μικρό και ήσυχο νησί των Δωδεκανήσων, μαγεύει εδώ και χρόνια τους επισκέπτες της με την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα και την παρθένα φύση της.

«Καθώς η γλώσσα αρχίζει να απαγγέλλει την ιδιαίτερη ομορφιά του νησιού», (για να παραφράσουμε ένα παραδοσιακό τραγούδι), καταλαβαίνουμε απόλυτα γιατί η Τήλος υπήρξε πηγή έμπνευσης για λυρικούς ποιητές και ζωγράφους.

Αν αναρωτιέστε που είναι η Τήλος στο χάρτη, θα τη βρείτε ανάμεσα στη Νίσυρο και τη Χάλκη, βορειοδυτικά της Ρόδου. Αυτό το μικρό νησάκι έχει μόλις 899 κατοίκους (σύμφωνα με την απογραφή που διεξήχθη το 2021) και τέσσερις μικρούς οικισμούς, που μπορείτε να μείνετε στις διακοπές σας.

Πώς πάω στην Τήλο;

Από Αθήνα και συγκεκριμένα από το λιμάνι του Πειραιά, η Τήλος απέχει απέχει περίπου δεκαπέντε ώρες. Ωστόσο, ο πιο γρήγορος τρόπος για να ταξιδέψετε στο νησί είναι να φτάσετε με αεροπλάνο στην Κω ή τη Ρόδο και από εκεί να πάρετε το καράβι για την Τήλο. Το ταξίδι διαρκεί συνήθως από δύο έως τρεις ώρες, οπότε πολύ σύντομα θα έχετε φτάσει στον προορισμό σας!

Η ιστορία & η μυθολογία του νησιού

Η Τήλος εκτιμάται ότι κατοικήθηκε για πρώτη φορά κατά τη νεολιθική εποχή. Σχετικά με την ονομασία της, πιστεύεται ότι διατηρεί το ίδιο όνομα με αυτό που είχε και κατά την αρχαιότητα, το οποίο αποδίδεται στον Τήλο, το μικρότερο γιο της Αλίας, αδερφής των Τελχίνων, και του Απόλλωνα.

Στο νησί αυτό, ο Τήλος είχε συλλέξει θεραπευτικά βότανα για την άρρωστη σύζυγό του και μόλις εκείνη ανάρρωσε, ο Τήλος έχτισε ναό προς τιμήν του Απόλλωνα, για να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του προς το πρόσωπό του.

Με αυτόν τον τρόπο πήρε το νησί το όνομά του και έγινε γνωστό για τις θεραπευτικές ιδιότητες των βοτάνων του, αλλά και για τα μύρα του! Στην Τήλο γεννήθηκε και έζησε επίσης η ποιήτρια Ήριννα, την οποία οι αρχαίοι συγγραφείς θεωρούσαν ισάξια της Σαπφούς. Δυστυχώς, πέθανε πολύ νέα.

Αυτό που γνωρίζουμε μέχρι στιγμής είναι ότι η Τήλος δημιουργήθηκε μετά από έναν εδαφικό διαχωρισμό που συνέβη στα παράλια της Μικράς Ασίας πριν από έξι εκατομμύρια χρόνια.

Τα παλαιοντολογικά ευρήματα προϊστορικών ελεφάντων δείχνουν ότι κατοικείται από τη νεολιθική περίοδο, ενώ οι αρχαιολογικές ανασκαφές έχουν φέρει στο φως στοιχεία που επιβεβαιώνουν ότι κατοικήθηκε από τους Μυκηναίους, τους Μινωίτες και τους Πελασγούς.

Μέχρι να γίνει μέλος της Αθηναϊκής συμμαχίας, η Τήλος ήταν ανεξάρτητη και εξέδιδε τα δικά της νομίσματα, παραμένοντας όμως εξαρτημένη από τη Ρόδο κατά τη διάρκεια του 5ου αιώνα π.Χ. Στη συνέχεια, πέρασε στη σφαίρα επιρροής της Ρωμαϊκής και της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, διανύοντας μια μεγάλη περίοδο ευημερίας και οικονομικής άνθησης.

Ωστόσο, ο μεγάλος σεισμός που έγινε το 550 μ.Χ. κατέστρεψε σχεδόν ολοσχερώς το νησί. Τα επόμενα χρόνια που ακολούθησαν, η Τήλος μοιράστηκε κοινή ιστορία με τη Ρόδο, ενώ μαζί με την Κω, τη Σάμο και μερικά άλλα νησιά του ανατολικού Αιγαίου αποτελούσαν το Θέμα της Σάμου.

Γύρω στο 1300, η νήσος περιήλθε στην κυριαρχία των Ιωαννιτών Ιπποτών, ενώ με την κατάληψη της Ρόδου το 1522 από τον Σουλεϊμάν Α΄ τον Μεγαλοπρεπή, ακολούθησε κι εκείνη την τύχη των υπολοίπων Δωδεκανήσων, τα οποία αργότερα βίωσαν και την Ενετοκρατία.

Το 1675, η Τήλος καταστράφηκε από τον Γάλλο πειρατή Κρεβελιέ και μέχρι το τέλος του 18ου αιώνα δοκιμάστηκε από επιδρομές Αλγερινών, αλλά και Ευρωπαίων πειρατών. Η ενσωμάτωση της Τήλου με την υπόλοιπη Ελλάδα έγινε το 1948.

Τι πρέπει να κάνετε στην Τήλο;

Επισκεφθείτε την πρωτεύουσα της Τήλου, το Μεγάλο Χωριό

Στην πρωτεύουσα του νησιού, μπορείτε να επισκεφθείτε το Παλαιοντολογικό Μουσείο, που περιλαμβάνει εκθέματα από το Σπήλαιο Χαρκαδιό (συμπεριλαμβανομένων των οστών των νάνων ελεφάντων) και την εκκλησία του Ταξιάρχη, με τους εντυπωσιακούς σταυρωτούς τρούλους.

Ακολουθήστε το μονοπάτι που οδηγεί στο Κάστρο των Ιπποτών στην κορυφή του λόφου, για να θαυμάσετε τη θέα στο απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου.

Ξεναγηθείτε στα Λιβάδια

Τα Λιβάδια είναι το λιμάνι του νησιού, το οποίο διαθέτει πολλά ενοικιαζόμενα δωμάτια, ξενοδοχεία, ταβέρνες και καφετέριες. Η παραλία του χωριού είναι μεγάλη, με βότσαλα, αλμυρούς κέδρους και καθαρά νερά. Απλώνεται μέχρι τον Άγιο Στέφανο, που ήταν το λιμάνι στα μεσαιωνικά χρόνια. Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου αξίζει επίσης να την επισκεφθείτε στις διακοπές σας.

Πηγαίνετε για προσκύνημα στη Μονή του Αγίου Παντελεήμονα

Αυτό το ιστορικό μοναστήρι, που χρονολογείται από τον 15ο αιώνα, είναι ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα του νησιού. Έχει εκπληκτική θέα στη θάλασσα από την πλαγιά του λόφου και περιέχει ένα υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο και εντυπωσιακές τοιχογραφίες.

Η σκιά που προσφέρουν τα κυπαρίσσια, τα πλατάνια και οι καρυδιές στην αυλή του μοναστηριού προσφέρει το τέλειο μέρος για να δροσιστείτε τις ζεστές μέρες. Για τον εορτασμό του Αγίου της εκκλησίας γίνεται τριήμερο πανηγύρι τον Ιούλιο με προσκυνητές που καταφθάνουν από όλα τα Δωδεκάνησα.

Περάστε από το Μικρό Χωριό

Χτισμένο τον 15ο αιώνα στους λόφους πάνω από τα Λιβάδια, το Μικρό Χωριό εγκαταλείφθηκε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και μέχρι σήμερα παραμένι ένα χωριό «φάντασμα».

Παρόλα αυτά, ο ναός της Αγίας Ζώνης, που χτίστηκε το 1861, εξακολουθεί να είναι σε πολύ καλή κατάσταση. Αν επισκεφτείτε το χωριό το βράδυ, μπορείτε να απολαύσετε ένα ποτό στο μοναδικό μπαρ που υπάρχει εκεί.

Περιηγηθείτε στα μονοπάτια της Τήλου

Η εξερεύνηση των μονοπατιών της Τήλου σας επιτρέπει να εκτιμήσετε τη σχέση του νησιού με τη φύση. Θα βρείτε εύφορες κοιλάδες με άφθονες καλλιέργειες και αγριολούλουδα, καθώς επίσης κυπαρίσσια, βελανιδιές και αμυγδαλιές.

Άλλα μονοπάτια θα σας οδηγήσουν σε απρόσιτες και απομονωμένες παραλίες. Όποιο μονοπάτι κι αν ακολουθήσετε, θα απολαύσετε τη γαλήνη της φύσης στην καλύτερή της μορφή.

Εξερυνήστε το Σπήλαιο Χαρκαδιό

Το Χαρκαδιό είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σπήλαια της Ελλάδας και βρίσκεται στην περιοχή της Μεσαριάς. Το σπήλαιο έχει μεγάλο παλαιοντολογικό ενδιαφέρον, καθώς φιλοξενεί μια σειρά από ηφαιστειακό υλικό και ενώσεις φωσφόρου που μοιάζουν με απολιθωμένα οστά.

Οι αρχαιολογικές ανασκαφές έχουν φέρει στο φως πολλά οστά μικροσκοπικών ελεφάντων, μαζί με λίθινα εργαλεία της Νεολιθικής περιόδου, τα οποία εκτίθενται στο Παλαιοντολογικό Μουσείο της Τήλου.

Ο δήμος του νησιού κατασκεύασε ένα πέτρινο θέατρο δίπλα στο σπήλαιο που έδωσε νέες διαστάσεις στη σημασία της περιοχής, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στην καλύτερη κατανόηση της παλαιοντολογίας.

Από αυτά τα ευρήματα αποδεικνύεται ότι το νησί ενώθηκε με τα παράλια της Μικράς Ασίας, αλλά διαχωρίστηκε πριν από έξι εκατομμύρια χρόνια. Όταν έγινε ο διαχωρισμός του εδάφους, οι νάνοι ελέφαντες έπρεπε να προσαρμοστούν στο νέο περιβάλλον για να επιβιώσουν. Αυτοί ήταν οι τελευταίοι ελέφαντες που έζησαν στην Ευρώπη.

Μάλιστα, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης έχει αφιερώσει μια ειδική εκθεσειακή ενότητα στους νάνους ελέφαντες της Τήλου.

Μάθετε Ακόμα: Πάρος: Το νησί που καλύπτει όλα τα γούστα!

Τι να δεις στις διακοπές σου στην Τήλο;

Κάστρα, φρούρια και πύργοι που πρέπει να δεις στην Τήλο

Το Κάστρο της Αγριοσυκιάς δεσπόζει στην πλαγιά του λόφου πάνω από το λιμάνι στα Λιβάδια. Το κάστρο χτίστηκε από τους Ιππότες του Αγίου Ιωάννη τον 15ο αιώνα.

Η Τήλος δόθηκε στους Ιππότες από τον Barello Assanti d’Ischia, με την εντολή να οχυρώσουν αποτελεσματικά το νησί και την υποχρέωση να στείλουν στον Μέγα Μαγίστρο της Ρόδου τα λάφυρα από τα ναυάγια που θα έβρισκαν στην περιοχή.

Σήμερα, τμήματα των αμυντικών τειχών είναι τα μόνα σωζόμενα ερείπια του κάστρου. Το κάστρο προσφέρει πανοραμική θέα στο Αιγαίο Πέλαγος.

Το Κάστρο των Ιπποτών δεσπόζει στον φυσικό οχυρό λόφο του Αγίου Στεφάνου πάνω από τον οικισμό Μεγάλο Χωριό. Το κάστρο χτίστηκε στα ίχνη της αρχαίας ακρόπολης από τους Ιππότες του Αγίου Ιωάννη τον 15ο αιώνα.

Το φρούριο χτίστηκε για να προστατεύει τους δρόμους που οδηγούν στις εύφορες πεδιάδες του νησιού. Μέσα στα τείχη του κάστρου χτίστηκε κάποτε ένα ολόκληρο χωριό για να προστατεύει τους κατοίκους από πιθανές επιδρομές πειρατών κατά τον Μεσαίωνα. Σήμερα, τα εξωτερικά αμυντικά τείχη του κάστρου είναι τα μόνα σωζόμενα ερείπια.

Το Κάστρο της Μεσαριάς βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του Μεγάλου Χωριού και κατασκευάστηκε από τους Ιωαννίτες Ιππότες το 1366, για να προστατεύει τους δρόμους που οδηγούν στις εύφορες πεδιάδες του νησιού.

Εντός των τειχών, βρίσκονται τα θεμέλια πολλών κτηρίων μαζί με ένα θολωτό παρεκκλήσι αφιερωμένο στον Προφήτη Ηλία. Στις παρυφές υπάρχουν επίσης λείψανα ενός βυζαντινού οικισμού και ξωκλήσια με αξιόλογες τοιχογραφίες.

Ο Πύργος του Μικρού Χωριού δεσπόζει στο ψηλότερο σημείο του εγκαταλειμμένου οικισμού. Ο πύργος χτίστηκε με μικρές πέτρες κατά τους βυζαντινούς χρόνους. Σήμερα, τμήματα του ημικυκλικού πύργου είναι τα μόνα σωζόμενα κατάλοιπα.

Τα Κάστρα Λάμπρου και Φανερωμένης δεσπόζουν στους δύο λόφους της δεξιάς και της αριστερής πλευράς του λιμανιού στα Λιβάδια. Τα παρατηρητήρια χτίστηκαν προς όφελος του στρατηγικού ελέγχου της άμυνας της περιοχής τον 14ο αιώνα. Σήμερα, διακρίνονται ακόμη τμήματα των παρατηρητηρίων.

Τα μουσεία της Τήλου

Η Αρχαιολογική Συλλογή της Τήλου βρίσκεται στο Μεγάλο Χωριό. Η συλλογή εκθέτει ευρήματα κλασικών αγγείων, αρχαία αγάλματα, γλυπτά και επιγραφές από την Κλασική και Ελληνιστική περίοδο.

Η Παλαιοντολογική Συλλογή βρίσκεται επίσης στο Μεγάλο Χωριό. Η συλλογή διαθέτει ευρήματα από τις ανασκαφές στο σπήλαιο Χαρκαδιό, συμπεριλαμβανομένων αρχαίων εργαλείων, αγγείων και απολιθωμάτων από νάνους ελέφαντες.

Ποιες δραστηριότητες μπορείτε να κάνετε στο νησί;

Παρατήρηση πουλιών: Η Τήλος αποτελεί ένα τεράστιο οικολογικό πάρκο, προστατευμένο από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Natura 2000. Το νησί έχει περισσότερα από 125 είδη άγριων πουλιών που ζουν στους ορεινούς όγκους και τις παραλίες του. Μερικά από τα πιο σπάνια είδη περιλαμβάνουν τον αετό του Μπονέλλι, το γεράκι της Ελεονώρας ή Μαυροπετρίτη και τον Μεσογειακό θαλασσοκόρακα.

Πεζοπορία: Η Τήλος διαθέτει αρκετά μονοπάτια πεζοπορίας. Μια από τις πιο όμορφες διαδρομές ξεκινάει από τον κεντρικό δρόμο του νησιού προς τα βορειοανατολικά.

Είναι ένα παλιό μονοπάτι που οδηγεί στο παρατηρητήριο που χτίστηκε από τους Ιταλούς στην κορυφή του Προφήτη Ηλία. Ο περίπατος έχει μεγάλες πλαγιές, χαμηλή βλάστηση και πολλά βράχια. Θεωρείται μέτριας δυσκολίας, αλλά χρήζει προσοχής.

Ένα άλλο ενδιαφέρον μονοπάτι έχει ως αφετηρία το λιμάνι στα Λιβάδια προς την παραλία Λεθρά. Η διαδρομή συνεχίζει ανηφορικά και οδηγεί σε μια μικρή κοιλάδα, που φτάνει στον οικισμό Μικρό Χωριό.

Αξίζει επίσης να ακολουθήσετε τη διαδρομή που ξεκινάει από το Μεγάλο Χωριό και οδηγεί στο Κάστρο των Ιπποτών. Αν και το μονοπάτι είναι ανηφορικό και αρκετά κουραστικό, η θέα θα σας αποζημιώσει!

Οι παραλίες της Τήλου

Ο Άγιος Αντώνιος είναι μια αμμώδης και βοτσαλωτή παραλία με καταγάλανα νερά και φοίνικες που βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του νησιού. Είναι μια από τις μεγαλύτερες παραλίες της Τήλου, ιδανική για όσους αναζητούν ηρεμία. Στη γύρω περιοχή υπάρχουν ταβέρνες με υπέροχο φαγητό που μπορείτε να δοκιμάσετε.

Ο Άγιος Σέργιος είναι μια βοτσαλωτή παραλία με γαλαζοπράσινα νερά που βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού. Είναι μια απομονωμένη παραλία, η οποία είναι προσβάσιμη είτε μέσω ενός ανώμαλου μονοπατιού, είτε με βάρκα.

Η Έριστος είναι μια μεγάλη αμμώδης παραλία με σμαραγδένια νερά και αρμυρίκια που βρίσκεται στη δυτική πλευρά του νησιού. Είναι μια από τις πιο όμορφες παραλίες του νησιού, ιδανική για όσους θέλουν να κάνουν το μπάνιο τους ήσυχα και διακριτικά.

Η παραλία είναι εύκολα προσβάσιμη. Αν περπατήσετε στο μονοπάτι στην αριστερή πλευρά της παραλίας, θα βρείτε δύο απομονωμένους κολπίσκους με κόκκινο χώμα.

Τα Λεθρά είναι μια βοτσαλωτή παραλία με κρυστάλλινα νερά και αρμυρίκια που βρίσκεται στη βορειοανατολική πλευρά του νησιού. Είναι απομονωμένη και προσβάσιμη μέσω ενός μονοπατιού από τα Λιβάδια.

Το Λιμενάρι είναι μια αμμώδης και βοτσαλωτή παραλία με τιρκουάζ νερά που βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού. Είναι μια εξίσου απομονωμένη παραλία.

Τα Λιβάδια είναι μια αμμώδης και βοτσαλωτή παραλία με κρυστάλλινα νερά που βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά του νησιού. Είναι η πιο δημοφιλής παραλία της Τήλου, λόγω της εγγύτητας της με το λιμάνι. Είναι καλά οργανωμένη, με ξαπλώστρες, ομπρέλες και ταβέρνες.

Η Πλάκα είναι μια μεγάλη αμμώδης και βοτσαλωτή παραλία με καταγάλανα νερά και ευκαλύπτους που βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού. Είναι μια απομονωμένη παραλία που συνήθως γεμίζει με κόσμο τον Αύγουστο. Η παραλία είναι προσβάσιμη μέσω ενός μονοπατιού από τον Άγιο Αντώνιο.

Το Σκάφι είναι μια απομονωμένη, αμμώδης παραλία με κρυστάλλινα νερά που βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του νησιού. Ο ευκολότερος τρόπος πρόσβασης στην παραλία είναι με βάρκα.

Ο Θολός είναι μια αμμώδης και βοτσαλωτή παραλία με κρυστάλλινα νερά που βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά του νησιού. Είναι μια όμορφη παραλία που περιβάλλεται από επιβλητικούς κοκκινωπούς βραχώδεις σχηματισμούς. Ο ευκολότερος τρόπος πρόσβασης στην παραλία είναι με βάρκα.

Τα τοπικά προϊόντα & οι σπεσιαλιτέ του νησιού

Τα τοπικά προϊόντα που παράγει η Τήλος είναι κυρίως το θυμαρίσιο μέλι και το κατσικίσιο τυρί. Φυσικά, θα έχετε την ευκαιρία να δοκιμάσετε υπέροχο φαγητό από τους ντόπιους κατοίκους του νησιού, όπως ξινόχοντρο, γιαπράκια, τσουβρά (ντοματόσουπα), καβουρμά και μελεκούνια.

Εκδηλώσεις & Φεστιβάλ

Στις 25 Ιουλίου πραγματοποιείται η καθιερωμένη γιορτή προς τιμήν του Αγίου Παντελεήμονα στη Μονή του Αγίου Παντελεήμονα. Η γιορτή φιλοξενεί λαογραφικές εκδηλώσεις για τρεις ημέρες.
Στις 15 Αυγούστου, στον ερημικό οικισμό Μικρό Χωριό πραγματοποιείται η καθιερωμένη γιορτή προς τιμήν της Παναγίας μας.
Στις 23 Αυγούστου πραγματοποιείται η καθιερωμένη γιορτή προς τιμήν της Παναγίας της Καμαριανής στον Ιερό Ναό του Μεγάλου Χωριού. Το γλέντι φιλοξενεί παραδοσιακούς χορούς και μουσική, μαζί με παραδοσιακές σπεσιαλιτέ.

Αν και σε πολλούς ίσως είναι άγνωστη, η Τήλος έχει σπουδαίο ιστορικό παρελθόν και τεράστιο παλαιοντολογικό ενδιαφέρον που μας αφήνει έκπληκτους. Αυτό το μικρό νησί των Δωδεκανήσων, ένα ακατέργαστο διαμάντι με παρθένα ομορφιά, μεσαιωνικά κάστρα και πλήθος αρχαιολογικών ευρημάτων είναι ένα ζωντανό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας!